Nadciśnienie oczne
Głównym czynnikiem ryzyka rozwoju jaskry jest podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe (ang. intraocular pressure IOP), które może powodować neurodegenerację jaskrową, poprzez uszkodzenie aksonów komórek zwojowych siatkówki. Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, któremu nie towarzyszy uszkodzenie nerwu wzrokowego nazywamy nadciśnieniem ocznym.
Czym zatem jest i jak się leczy nadciśnienie oczne?
Możemy mówić o nadciśnieniu ocznym w przypadku, gdy IOP jest wyższe niż przyjęte normy ciśnienia. Powodem tego stanu mogą być patologie w obrębie przedniej części oka, w obrębie której znajdują się struktury odpowiedzialne za produkcję i odprowadzanie cieczy wodnistej i regulację ciśnienia. Wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego może także być wynikiem urazu oka, krwotoku czy stosowania określonych leków (np. sterydów). W wielu przypadkach jednak, konkretna przyczyna nadciśnienia ocznego jest nieuchwytna. Podwyższone IOP może w czasie powodować jaskrę, czyli chorobę, w której dochodzi do uszkadzania nerwu wzrokowego, jednak nadciśnienie oczne samo w sobie nie jest JASKRĄ! Badanie dna oka w nadciśnieniu ocznym, a ściślej wygląd tarczy nerwu wzrokowego jest prawidłowy i brak jest oznak uszkodzenia w badaniach dodatkowych. Trzeba podkreślić, iż osoby z rozpoznanym nadciśnieniem ocznym są w grupie wysokiego ryzyka rozwoju jaskry, co skutkuje koniecznością regularnych wizyt okulistycznych.
Objawy
Nadciśnienie oczne, tak jak również jaskra, zwykle nie daje żadnych objawów, co tylko uzasadnia konieczność stałej opieki okulistycznej i regularnych badań okulistycznych. Rzadko pacjenci z nadciśnieniem ocznym skarżą się na uczucie napięcia w gałkach ocznych, bóle głowy, zaburzenia akomodacji, czy niemożność doboru korekcji okularowej.
Czynniki ryzyka nadciśnienia ocznego?
Każdy z nas może rozwinąć nadciśnienie oczne, natomiast niektóre osoby są bardziej narażone na ten stan, mianowicie:
- osoby z wywiadem rodzinnym nadciśnienia ocznego lub jaskry,
- osoby z cukrzycą lub nadciśnieniem,
- osoby powyżej 40 roku życia,
- Afroamerykanie i Latynosi,
- osoby krótkowzroczne
- osoby poddawane długoterminowej terapii lekami steroidowymi,
- osoby po urazach oczu,
- osoby z zespołem rozproszonego barwnika lub zespołem pseudoeksfoliacji.
Leczenie nadciśnienia ocznego
Najważniejszym elementem leczenia nadciśnienia ocznego jest regularna kontrola, ocena czynników ryzyka i spersonalizowana terapia. Wytyczne dotyczące włączenia leczenia w nadciśnieniu ocznym są niejednolite i decyzja taka powinna być podjęta indywidualnie dla każdego pacjenta. W klasycznym nadciśnieniu ocznym, bez towarzyszących innych czynników ryzyka i bez zmian w badaniach dodatkowych, przyjmuje się, iż obniżanie IOP należy zacząć, gdy wzrasta ono powyżej 27 mmHg. W przypadku nadciśnienia ocznego „plus”, czyli takiemu, któremu towarzyszą inne czynniki ryzyka (szczególnie cienka rogówka, krótkowzroczność, wywiad rodzinny jaskry, anomalie tarczy nerwu wzrokowego takie jak duża tarcza lub tarcza pochyła) obniżanie IOP należy zacząć dużo wcześniej, przyjmuje się, gdy ciśnienie wzrasta powyżej 21 mmHg.
W decyzji terapeutycznej ważna jest obserwacja trendu w badaniach dodatkowych. Jeśli trend utraty grubości włókien nerwowych siatkówki w OCT jest spadkowy (szczególnie jeśli sugeruje rozwój ubytku ogniskowego typu notch) należy włączyć leczenie bez względu na wartość IOP. Podobnie, jeśli w badaniach pola widzenia obserwujemy trend spadkowy współczynników sugerujących zlokalizowane uszkodzenie (PSD w polu statycznym Humphrey oraz LV w polu Octopus).
Wdrożenie leczenia jest więc zależne od wartości ciśnień i obecności innych czynników ryzyka, niektórzy pacjenci wymagają niezwłocznego leczenia, a inni będą poddani monitorowaniu ciśnienia podczas regularnych kontroli okulistycznych.
W przypadku włączenia kropli, okulista wyznacza pacjentowi wizytę w ciągu kilku tygodni od rozpoczęcia leczenia, by sprawdzić działanie i tolerancję leku.
Metody leczenia nadciśnienia ocznego:
- leczenie miejscowe (krople)
- selektywna trabekuloplastyka laserowa (SLT lub MLT)
- w bardzo rzadkich przypadkach, zabieg operacyjny
Naukowcy z Washington University, School of Medicine w St. Louis stworzyli kalkulator szacujący 5-letnie ryzyko dla osób z nadciśnieniem ocznym czy rozwinie się jaskra pierwotna z otwartym kątem przesączania. By skorzystać z kalkulatora niezbędne są dane takie jak:
- Wiek
- Stosunek średnicy tarczy nerwu wzrokowego do zagłębienia (współczynnik c/d)
- Pomiary IOP
- Grubość rogówki
- Wartość PSD lub LV z badania pola widzenia
Źródło:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5550879/
https://www.aao.org/eye-health/diseases/what-is-ocular-hypertension
https://www.aao.org/interactive-tool/risk-calculators-primary-open-angle-glaucoma
https://emedicine.medscape.com/article/1207470-overview
https://emedicine.medscape.com/article/1207470-overview
https://www.epainassist.com/eye-pain/ocular-hypertension